Historia

Nazwa

Nazwa wsi zmieniała się wielokrotnie na przestrzeni lat. Po raz pierwszy wieś jest wzmiankowana w 1223 roku jako „Caravar” oraz „Karawar”, a następnie w 1278 roku w dokumencie wydanym przez Kazimierza I opolskiego jako „Kravar”. W 1679 roku można znaleźć informacje o wsi „Krawarsz”, a później „Krawarze” — nazwa pochodzi od polskiego słowa „Krowiarze”, którzy zajmowali się hodowlą krów. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod zniekształconą, polską nazwą „Polsky Kraworsz” oraz zgermanizowaną „Polnisch Krawarn”. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje miejscowość w języku niemieckim „Polnisch Krawarn” oraz polskim „Polski Krawarz”. Do roku 1914 wieś nosiła niemiecką nazwę „Polnisch Krawarn” zanim nie zmieniono jej na nową „Preußisch Krawarn”. Po II wojnie światowej wieś nosiła nazwę „Krawarz Polski”, a także była siedzibą gminy do 1954 roku. Od 1946 roku wieś nosi obecną nazwę „Krowiarki".

W gwarze mieszkańców i ludności zamieszkującej okoliczne wioski - Krowiarki są znane jako „Krawarz”, zaś Niemcy określali wieś jako „Polski Krawarz” (Polnish Kravarn), bowiem pod Karniowem leżał „Niemiecki Krawarz” (Deutsch Kravarn). Wieś była również znana jako „Preusisch Kravarn”, o czym świadczy pocztówka obok.

krawarn

Historia wsi

Wieś powstała na przełomie XII i XIII wieku jak została wzmiankowana w 1223 roku, gdzie jej mieszkańcy płacili dziesięcinę pobliskiemu klasztorowi Norbertynek w Rybniku. Wioska pozostała własnością klasztoru po przeniesieniu klasztoru do Czarnowąsów pod Opolem. Potwierdzające to dokumenty mówią, że książę Mieszko, a później Przemysław zwolnili poddanych z Krowiarek od płacenia podatków i prac na rzecz księstwa, a wieś była zobowiązana płacić dziesięcinę i wykonywać prace na rzecz rzeczonego klasztoru. Podobnie było z sołtysem wsi, który odpowiadał przez władzami kościelnymi. Jednak sama ziemia nadal była własnością księstwa, a klasztor miał tylko władzę nad wioską i jej mieszkańcami.

Pod koniec XV wieku klasztor stracił wiele wiosek spod swojego panowania, w tym wieś Krowiarki, która stała się własnością kanclerza księstwa raciborskiego Kaspra Wyskoty i czerpał od tej chwili zyski z tej ziemi. Opat Paweł z Czarnowąsów sprzeciwiał się takiemu postępowaniu, co doprowadziło do tego, że w 1514 roku wniósł protest do papieża Leona X. Jednak skarga nie została rozpatrzona po myśli opata.

mapa-krowiarki

Mapa Krowiarek z 1914 roku

W 1223 roku podobno we wsi powstał pierwszy kościół, którego przebudowy dokonano w 1447 roku. Do końca XV wieku, kiedy miała miejsce sekularyzacja, kościołem zajmował się klasztor w Czarnowąsach. Następnie kościół znalazł się w rękach protestantów, którzy wybudowali plebanię, chlewnię i stodołę. Na początku XVII wieku kościół został zwrócony katolikom i był kościołem filialnym Makowa. W 1669 wybuchło powstanie chłopskie przeciwko panom. Kolejne powstania chłopskie miały miejsce jeszcze w latach: 1700, 1708, 1754, 1765, 1766 i 1811. W 1679 roku powstała szkoła we wsi, a pierwszym nauczycielem był Jan Wentrich, który również zajmował się dochodami i wydatkami kościelnymi. W 1680 roku wieś nabył Leopold Paczyński, hrabia Tenczynka pod Krakowem i Paczyny niedaleko Gliwic, który wykupił ją od Sędziwoja, słynnego krakowskiego alchemika. W 1688 roku Wentrich został sekretarzem gminy. W 1709 roku Franciszek Albert Paczyński wybudował nowy kościół, jednak pięć lat po jego śmierci, która miała miejsce w 1770 roku, wieś przechodził z rąk do rąk, aż w 1802 roku stała się własnością hrabiego Strachwitza na Kamieńcu pod Gliwicami. W 1802 jego syn, Karol, sprzedał wieś hrabiemu Amandowi von Gaschin, która po jego śmierci stała się własnością jego córki, Wandy.

W 1828 roku rozpoczęto budowę nowej, większej szkoły, którą ukończono rok później, a jej nowym nauczycielem był Kulinski. Wanda von Gaschin w 1856 roku wyszła za hrabiego Hugo II Henckel von Donnersmarck z Siemianowic. Tym samym wieść pozostawała w rękach rodu Henckel von Donnersmarck do końca II wojny światowej. W 1870 roku dobudowano piętro i założono drugą klasę. W 1878 roku szkoła już liczyła trzy klasy. W 1909 roku rozpoczęto budowę nowego murowanego kościoła (poprzednie były drewniane), która zakończyła się rok później. W 1913 roku został rozebrany stary kościół w miejscu którego ród von Donnersmarcków postawił inny kościół drewniany. Kościół ten ucierpiał w czasie działań wojennych, a w 1945 roku został rozebrany. Po wojnie w pałacu miała siedzibę Szkoła Aktywu Politycznego, a od 1947 roku Państwowy Dom Dziecka i przedszkole. W latach 1963-1970 w pałacu mieścił się szpital rehabilitacyjno-ortopedyczny. W 1988 roku Skarb Państwa sprzedał pałace w ręce prywatne.

W latach 1945-54 wieś była siedzibą gminy wiejskiej, najpierw gminy Krawarz Polski, a od 1946 roku gminy Krowiarki. Według stanu na dzień 1 stycznia 1946 roku w skład gminy wchodziło 6 gromad: Krawarz Polski, Dołędzin, Jastrzębie, Kołomyja, Maków i Pawłów. Według stanu z 1 lipca 1952 roku w skład gminy wchodziło 6 gromad: Dolędziny, Jastrżebie, Krowiarki, Maków, Pawłów i Sławienko (Kołomyja). 29 września 1954 roku wraz z reformą administracyjną gmina została zniesiona. Po II wojnie światowej Krowiarki były częścią województwa śląskiego, w latach 1946-50 województwa katowickiego, w latach 1950-54 województwa opolskiego, w latach 1954-98 znowu województwa katowickiego, a od 1998 roku województwa śląskiego.